تحلیلی اقتصادی بر سه حراج کریستیز، ساتبیز و بونامز لندن در ماه اکتبر

در ماه اکتبر در سه حراج ساتبیز، کریستیز و بونامز آثاری از هنر خاورمیانه چوب حراج خوردند، در این سه حراج هنرمندان ایرانی توانستند در مجموع با فاصلۀ زیادی از 14 کشور دیگر منطقۀ منا از رکورد فروش خوبی برخوردار شوند.

به‌طورمجموع در این سه حراج 251 اثر از 14 کشور منطقۀ منا مانند کشورهای سوریه، ایران، الجزایر، عراق، کویت، لبنان، مراکش، فلسطین، مصر، امارات متحدۀ عربی، عربستان سعودی، تونس و ترکیه حضور داشت و هنرمندان ایرانی با شرکت دادن 48 اثر، 19 درصد از کل آثار را به خود اختصاص دادند.

اگرچه کشور مصر با 78 اثر بیشترین فراوانی آثار را در سه حراج داشت اما میزان فروش آثار ایران با 48 اثر بیش از سایر کشورهای منطقه بود، مجموع فروش آثار ایرانی با رقم دو میلیون و 600 پوند و سپس کشور مصر با یک میلیون و 790 میلیون پوند بیشترین حجم فروش در این سه حراج را داشتند.( نمودار فوق را ببینید)

بیشترین میزان مشارکت مدیاهای مختلف این دوره‌ها نیز به آثار نقاشی با 201 اثر بود که 80 درصد کل آثار را داشت، پس از نقاشی آثار مجسمه با 21 اثر 8 درصد و آثار نقاشیخط با 15 اثر همراه با عکاسی و چاپ در مجموع 14 درصد باقیماندۀ آثار را به خود اختصاص دادند. بدین‌ترتیب  با توجه به فراوانی آثار نقاشی به حجم بیشتری را نیز به خود اختصاص داد.

گرانترین آثار این سه حراج به هنرمندان کشورهای مصر، ایران، عراق، لبنان و سوریه تعلق داشت که در بین 15 هنرمند برتر با گرانترین آثار هشت هنرمند ایرانی، سه هنرمند لبنانی، دو هنرمند مصری، دو هنرمند از عراق و سوریه بودند.

بیشترین نرخ رشد نیز به‌طورمجموع به اثر حسین مادی نقاش، چاپگر و مجسمه‌ساز لبنانی تعلق گرفت. اثر نقاشی او در این حراج که ترکیبی از هنر انتزاعی اسلامی و خطوط هنری ماتیس بود با نرخ رشدی 681 درصدی تعلق گرفت، این اثر  با قیمت کمینۀ 8000 هزار دلار توانست حدود 8 برابر قیمت اولیه و برابر با 62500 به‌فروش برسد.

هنرمندان ایرانی در بین 15 اثر گران این سه دوره شامل محمد احصایی، پرویز تناولی و منیر فرمانفرماییان هریک با دو اثر و سپس بهمن محصص و فرهاد مشیری بودند.

گرانترین اثر ایرانی حاضر در مجموع سه حراج اثر نقاشی‌خط محمد احصایی با رقم 321 هزار پوند بود، دو اثر بعدی نیز به مجسمۀ پرویز تناولی با رقم 237 هزار پوند و اثر منیر فرمانفرمائیان با 188 هزار پوند بود، میانگین قیمت اولیۀ کلیۀ آثار ایرانی و قیمت چکش‌خوردۀ آنها در هر سه حراج از نمودار زیر قابل مشاهده است:

بهترین میزان عملکرد بهینۀ سه حراج در این دوره به حراج ساتبیز مرتبط بود که در این حراج تنها 12 اثر فروخته نشد، در حراج کریستیز 15 اثر فروخته نشد و حراج بونامز 35 اثر برابر با 48 درصد آثار به فروش نرسید و بیشترین آثار فروخته نشده را در این دور به خود اختصاص داد.

همچنین در حراج بونامز آثار با قیمت پایین‌تری از کریستیز و ساتبیز چکش خوردند و گرانترین آثار نیز در خانه حراج کریستیز لندن به فروش رسیدند، بدین ترتیب در خانۀ حراج کریستیز 9 اثر روی 100 هزار پوند چکش خورد که این تعداد برای حراج ساتبیز و کریستیز 5 و 4 اثر بود.

اگرچه این ارقام بزرگتر برای حراج کریستیز به کیفیت آثار منتخب و شرکت داده شده در حراج نیز بستگی داشت و از این لحاظ مجموع فروش کلی حراج کریستیز نیز بیش از دو حراج دیگر و برابر با سه میلیون 921 هزار پوند شد. مجموع فروش برای دو حراج ساتبیز و بونامز به ترتیب دو میلیون و 488 هزار پوند و برای حراج بونامز دو میلیون و 271 هزار و 576 پوند بود.

به تبع این افزایش فروش در حراج کریستیز، میانگین قیمت هر اثر در حراج کریستیز بیش از دو حراج دیگر و با تفاضل 15 هزار پوند نسبت به حراج ساتبیز و بونامز، برابر با 46 هزار پوند برای هر اثر بود، این رقم برای حراج ساتبیز و بونامز به ترتیب 31 هزار پوند و برای بونامز 29 هزار پوند بود.

همچنین گرانترین اثر فروخته شده در حراج کریستیز به نسبت دو حراج دیگر با تفاضلی بیش از 161 هزار پوند به اثر عبدالهادی الجزار تعلق یافت.

گرانترین آثار در حراج بونامز نیز به محمد احصایی با 320,750 پوند و در حراج ساتبیز به اثر محمد صبری با قیمت 346,000 پوند تعلق داشت.

گرچه ارقام فروش حراج کریستیز ارقام بالاتری به نسبت دو حراج دیگر بود، اما افزایش نرخ رشد و رقابت خریداران و سرمایه‌گذاران در حراج ساتبیز بیش از سایر حراج‌ها و هیجان حراجی ساتبیز بیش از حراج کریستیز بود. در نمودار فوق می‌توان دید که در حراج ساتبیز 49 درصد آثار بیش از قیمت اولیه به فروش رسیدند و آثار این حراج تعداد بید بیشتری نسبت به دو حراج بونامز و کریستیز داشتند، این در حالی رخ داده است که در حراج کریستیز تنها 17 درصد آثار بیش از قیمت اولیه چکش خوردند.

بیشتر بخوانید: تحلیل بازار هنر خاورمیانه در حراج های هنر سال 2017

حراج کریستیز:

در حراج کریستیز تعداد 94 اثر (87 اثر پس از شروع حراج و با حذف 7 اثر)، از هنرمندان 11 کشور ایران، مصر، ترکیه، مراکش، لبنان، الجزایر، سوریه، کویت، عراق، فلسطین و عربستان سعودی حضور داشت و کشور ایران با 23 اثر، بالاترین سهم حضور در این حراج را داشت.

همچنین هنرمندان ایران با رقم یک میلیون و 23 هزار پوند بیشترین مجموع فروش را به خود اختصاص دادند. پس از ایران به ترتیب سه کشور مصر با رقم 858 هزار پوند،سوریه با مجموع رقم 726 هزار و کشور لبنان با 656 هزار پوند قرار گرفتند.

همچنین از 94 اثر موجود 73 اثر نقاشی، 9 نقاشیخط، 5 عکس، 4حجم و 3 طراحی را در خود داشت. بدین ترتیب حجم فروش آثار نقاشی بیش از سایر مدیاها فروش رفت.

رنج قیمتی آثار در حراج کریستیز در بازۀ 625 پوند تا 584750 پوند متغیر بود، تنها یک اثر با قیمتی بیش از 250 هزار پوند به‌فروش رسید و 8 اثر در این حراج بین 100 تا 250 هزار پوند رسید، بیشترین رقم فروش در بین بازۀ 25 تا 100 هزار پوند رقم خورد که تعداد 27 اثر در این بازه چکش خوردند.

 در بین این آثار در 23 اثر کمتر از میانگین قیمت اولیه چکش خوردند و 64 اثر باقیمانده، برابر با 73 درصد آثار بیش از میانگین برآورد اولیه چکش خوردند. نمودار کلی نرخ رشد را ببینید:

بیشترین نرخ رشد در این حراج به اثر زینه عاصی هنرمند لبنانی تعلق گرفت که با قیمت اولیۀ 2 هزار پوند و 6 برابرشدن قیمت اولیه با نرخ رشدی 462 درصدی با قیمت 11 هزار پوند به فروش رسید.

 (اثر زینه عاصی هنرمند لبنانی، بیشترین نرخ رشد در حراج کریستیز با رشدی برابر با 462 درصد)

آثار هنرمندان لبنان و خریداران هنر لبنان بیش از سایر کشورها در رقابت شرکت کردند و در 6 اثری که بیشترین نرخ رشد را داشتند 4 اثر از هنرمندان لبنان قرار داشت.

گرانترین اثر این دوره نیز اثری از هنرمند عبدل هادی الجزار هنرمند مصری بود که با رقم 584750 پوند چکش خورد، پس از آن اثر از آی-من بلبکی هنرمند لبنانی و مجسمۀ پرویز تناولی با دو رقم 200 و 150 هزار پوند تعلق گرفت.

(اثر عبدل هادی الجزار، گرانترین اثر چکش خورده در کریستیز به قیمت 584750 پوند)

در بین 10 اثر گرانقیمت حراج کریستیز 4 اثر از هنرمندان ایرانی را چون پرویز تناولی، منیر فرمانفرمائیان، فرهاد مشیری و محمد احصایی را می‌توان دید که در بازۀ قیمتی بین 137 تا 159 هزار پوند چکش خورد.

بیشترین رقابت برای خرید این ده اثر گرانقیمت نیز به اثر اسماعیل شاموت با نرخ رشدی 244 درصدی تعلق گرفت، دو هنرمند بعدی در بین گرانترن هنرمندان که در بین خریداران برای خرید آثارشان هیجانی بیش از سایر آثار بود، مربوط به هنرمند لبنانی آی-من بلبکی و  هنرمند سوری مروان بود.

در جدول زیر جزئیات ده اثر برتر حراج کریستیز نمایش داده شده است:

در آخر نگاهی می‌اندازیم به حضور 15 هنرمند ایرانی در حراج کریستیز لندن، هنرمندان حاضر در این حراج به‌ترتیبِ گرانترین آنها عبارتند از منیر فرمانفرمائیان و پرویز تناولی به قیمت 150 هزار پوند تعلق داشت.

(اثر منیر فرمانفرمائیان، گرانترین اثر ایرانی در حراج کریستیز با قیمت 150 هزار پوند)

پس از آنها  فرهاد مشیری و محمد احصایی به قیمت 137 هزار پوند، وای. زی. کامی 87 هزار پوند، محمد احصایی 63 هزار پوند، منوچهر یکتایی و پرویز تناولی با50 هزار پوند، کوروش شیشه‌گران و رضا درخشانی با 44 هزار پوند، نصرلله افجه‌ای و شیرین نشاط با 27.5 هزار پوند، بهمن دادخواه 21 هزار پوند، اثر دیگری منوچهر یکتایی 19 هزار پوند و افشین پیرهاشمی با 15 هزار پوند بود که از گرانترین آثار ایرانی این حراج بودند.

همچنین پنج اثر دیگر از آثار سهراب سپهری، محمد احصایی، حسین زنده‌رودی، شیرین نشاط و نصرالهه افجه‌ای حضور داشت که کمتر از قیمت اولیه پیشنهاد خوردند و به فروش نرسیدند.

بیشترین نرخ فروش در بین آثار ایرانی نیز به عکس شیرین نشاط با 113 درصد رشد بیشترین نرخ رشد را داشت.

حراج ساتبیز:

در حراج ساتبیز تعداد 65 اثر از هنرمندان 12 کشور ایران، مصر، ترکیه، مراکش، لبنان، الجزایر، سوریه، کویت، عراق، فلسطین، امارات متحدۀ عربی، عربستان سعودی، حضور داشت، کشور مصر با بیشترین تعداد هنرمند و اثر بیشترین سهم حضور در این حراج را داشت. ایران نیز در این حراج با تعداد 13 اثر و سهم 20 درصدی پس از مصر بیشترین حضور را به هم رساند.

اگرچه بیشترین تعداد آثار اگرچه به هنرمندان کشور مصر تعلق داشت اما درنهایت مجموع قیمت آثار فروخته شدۀ ایرانی با رقم 727 هزار پوند، بیش از سایر کشورها و با بیشترین قیمت در صدر ماکزیمم قیمت آثار فروخته شده قرار گرفت.

همچنین از 65 اثر موجود 57 اثر نقاشی و 4 اثر عکس و 4 اثر حجم و چاپ وجود داشت که به تبع حجم فروش آثار نقاشی بیش از سایر مدیاها فروش رفت همچنین از تعداد کل آثار 18 درصد آثار به‌فروش نرسید که 25 درصد از آثار به فروش نرسیده متعلق به هنرمندان ایرانی بود.

رنج قیمتی آثار در حراج ساتبیز در بازۀ 1250 پوند تا 346 هزار پوند متغیر بود، تنها یک اثر با قیمتی بیش از 250 هزار پوند به‌فروش رسید و 4 اثر در این حراج بین 100 تا 250 هزار پوند رسید، بیشترین رقم فروش در بین بازۀ 25 تا 100 هزار پوند رقم خورد که تعداد 20 اثر در این بازه چکش خوردند.

در بین این آثار تنها 3 اثر کمتر از میانگین قیمت اولیه چکش خوردند و 62 اثر باقیمانده، برابر با 95 درصد آثار بیش از میانگین برآورد اولیه چکش خوردند که نشان‌دهندۀ شور و هیجان بیشتر خریداران  و سرمایه‌گذاران خانۀ حراج ساتبیز به نسبت حراج کریستیز بوده است. نمودار کلی نرخ رشد را ببینید:

بیشترین نرخ رشد در این حراج به اثر آنتونیو مالیاراکیس مایو هنرمند مصری تعلق گرفت که با قیمت اولیۀ 2 هزار پوند و بیش از 6 برابر قیمت اولیه با نرخ رشدی 525 درصدی با قیمت 12500 پوند به فروش رسید.

( اثر آنتونیو مایو، هنرمند مصری، بیشترین نرخ رشد در حراج ساتبیز با رشدی برابر با 525 درصد)

آثار هنرمندان لبنان و خریداران هنر مصر بیش از سایر کشورها در رقابت شرکت کردند و در 10 اثری که بیشترین نرخ رشد را داشتند 4 اثر از هنرمندان مصر قرار داشت.

 پس از مصر آثار هنرمندان کشورهای ایران، لبنان، عربستان در صدر جدول بیشترین نرخ رشدها قرار داشتند.

به‌طورکلی در بین سه حراج ماه اکتبر در خانۀ حراج ساتبیز بیش از دو حراج دیگر رشد قیمت‌ها را شاهد بودیم، نمودار کلی فروش آثار و خط فروش و تفاضل خط فروش با دو قیمت کمینه و بیشینۀ اولیه را دنبال کنید:

گرانترین اثر این دوره نیز اثری از هنرمند عبدل محمود صبری هنرمند عراقی بود که با رقم 346 هزار پوند چکش خورد، پس از آن اثر منیر فرمانفرمائیان با رقم 187500 پوند و بهمن محصص با رقم 162500 پوند دو اثر هنرمند ایرانی پس از محمو صبری در صدر قرار گرفتند.

(اثر محمود صبری، گرانترین اثر چکش‌خورده در ساتبیز به قیمت 346000 پوند)

در بین 10 اثر گرانقیمت حراج ساتبیز 4 اثر از هنرمندان ایرانی را چون منیر فرمانفرمائیان، دو اثر از بهمن محصص، فرهاد مشیری و حسین زنده‌رودی را می‌توان دید که در بازۀ قیمتی بین81 تا 187 هزار پوند چکش خورد.

بیشترین رقابت برای خرید این ده اثر گرانقیمت نیز به اثر محمود صبری با نرخ رشدی 195 درصدی تعلق گرفت، دو هنرمند بعدی در بین گرانترین هنرمندان که در بین خریداران برای خرید آثارشان هیجانی بیش از سایر آثار بود، مربوط به اثر مروان کساب هنرمند سوری و نقاشی بهمن محصص بود. در جدول بالا جزئیات ده اثر برتر حراج ساتبیز نمایش داده شد.

در آخر نگاهی می‌اندازیم به حضور 12 هنرمند ایرانی در حراج سانبیز لندن، هنرمندان حاضر در این حراج به‌ترتیبِ گرانترین آنها به منیر فرمانفرمائیان و قیمت 187500 پوند تعلق داشت. پس از منیر به ترتیب دو اثر از بهمن محصص با رقم 162500 پوند و 100000 پوند، حسین زنده‌رودی با 81250 پوند، منوچهر یکتایی با 62500 پوند، لیلی متین دفتری با 42500 پوند، رضا آرامش با 18750 پوند، بهجت صدر 5000 پوند و اثر دیگری از بهمن محصص 4500 پوند تعلق داشت.

همچنین سه اثر دیگر از آثار سارا رهبر، سیا ارمجانی و فرشید ملکی حضور داشت که کمتر از قیمت اولیه پیشنهاد خوردند و به فروش نرسیدند. بیشترین نرخ فروش در بین آثار ایرانی نیز به مجسمۀ منیرفرمانفرمائیان 225 درصد رشد بیشترین نرخ رشد را داشت.

بیشتر بخوانید: آثار هنر اسلامی در سه حراج جهانی بونامز، کریستیز و ساتبیز

حراج بونامز:

در حراج بونامز تعداد 92 اثر، از هنرمندان 8 کشور ایران، مصر، ترکیه، لبنان، الجزایر، سوریه، عراق و فلسطین حضور داشت و کشور ایران با 12 اثر، دومین کشور با سهم حضور در این حراج را داشت، کشور مصر نیز با 39 اثر در این بین بالاترین آثار را در این حراج داشت.

اگرچه بیشترین تعداد آثار (نزدیک به 43 درصد آثار) به هنرمندان کشور مصر تعلق داشت و سهم ایران در تنها 13 درصد از حجم کل بود، اما در نهایت مجموع قیمت آثار فروخته‌شدۀ ایرانی با رقم شگفت 855 هزار پوند به نسبت تعداد آثار حاضرش در این حراج بیش از سایر کشورها و با بیشترین قیمت در صدر ماکزیمم قیمت آثار فروخته شده قرار گرفت.

همچنین از 92 اثر موجود 70 اثر نقاشی، 6 اثر نقاشیخط، 15 اثر حجم و یک عکس وجود داشت که به تبع حجم فروش آثار نقاشی بیش از سایر مدیاها فروش رفت همچنین از تعداد کل آثار 38 درصد آثار به‌فروش نرسید که تنها 5 درصد از آثار به‌فروش نرسیده متعلق به هنرمندان ایرانی بود. حراج بونامز در بین سه حراج بیشترین آثار فروخته نشده را داشت و این در حالی بود که آثار فروخته نشدۀ هنرمندان ایرانی در این حراج برخلاف دو حراج دیگر فراوانی کمتری داشت.

رنج قیمتی آثار در حراج ساتبیز در بازۀ 693 پوند تا 320750 هزار پوند متغیر بود و تنها یک اثر با قیمتی بیش از 250 هزار پوند به‌فروش رسید و 3  اثر در این حراج بین 100 تا 250 هزار پوند رسید، بیشترین رقم فروش در آثار با قیمت پایین  و در بازۀ 25 تا 100 هزار پوند رقم خورد که تعداد 24 اثر در این بازه چکش خوردند.

 در بین این آثار 11 اثر کمتر از میانگین قیمت اولیه چکش خوردند و 46 اثر باقیمانده، برابر با 80 درصد آثار بیش از میانگین برآورد اولیه چکش خوردند و همچنین در بین آثار 28 اثر با نرخ رشدی بیش از 50 درصد چکش خورده‎‌اند که قیمت‌گذاری مناسب، توان و شوق خریداران برای تهیۀ آثار هنری این حراج را نشان می‌دهد. نمودار آثاری که بیش از 50 درصد برآورد اولیه چکش خوره‌اند را در زیر می‌بینید:

بیشترین نرخ رشد در این حراج به اثر حسین مدی هنرمند لبنانی تعلق گرفت که با قیمت اولیۀ 8 هزار پوند و نزدیک به 8 برابر قیمت اولیه با نرخ رشدی 681 درصدی با قیمت 62500 پوند به فروش رسید.

آثار هنرمندان لبنانی و ایرانی در حراج بونامز در بین خریداران بیش از سایر هنرمندان دیگر کشورها در رقابت شرکت کردند و در 10 اثری که بیشترین نرخ رشد را داشتند 8 اثر به هنرمندان لبنان و ایران تعلق داشت. پس از لبنان و ایران نیز آثار هنرمندان کشور در صدر جدول بیشترین نرخ رشدها قرار داشتند.

گرانترین اثر این دوره نیز اثری از هنرمند محمد احصایی بود که با رقم320750 پوند چکش خورد، پس از آن اثر محمود مختار با رقم 248750 پوند و پرویز تناولی با رقم 2236750 پوند در صدر قرار گرفتند.

در بین 10 اثر گرانقیمت حراج بونامز 4 اثر از هنرمندان ایرانی را چون محمد احصایی با دو  اثر، پرویز تناولی و حسین زنده‌رودی را می‌توان دید که در بازۀ قیمتی بین 75 تا 320 هزار پوند چکش خوردند.

بیشترین رقابت برای خرید این ده اثر گرانقیمت نیز مجددا به اثر حسین مدی با نرخ رشدی 681 درصدی تعلق گرفت، دو هنرمند بعدی در بین گرانترین هنرمندان که خریداران برای خرید آثارشان هیجانی بیش از سایر آثار بود، مربوط به اثر محمد احصایی با نرخ رشدی 542 درصدی و  و نقاشی خلیل جبران لبنانی با نرخ رشد 517 درصد بود. در جدول زیر جزئیات ده اثر برتر حراج بونامزنمایش داده شد.

در آخر نگاهی می‌اندازیم به حضور 12 هنرمند ایرانی در حراج بونامز لندن که هنرمندان حاضر در این حراج به‌ترتیبِ گرانترین آنها به محمد احصایی و قیمت 320750 پوند تعلق داشت پس از محمد احصایی، پرویز تناولی به قیمت 236750 پوند، اثر دیگری از احصایی با قیمت 81250 پوند، حسین زنده‌رودی به قیمت 75000 پوند، جعفر روحبخش به قیمت 60000 پوند، پرویز تناولی 22500 پوند، محسن وزیری مقدم 16250 پوند، شیرین نشاط 16250 پوند و پرویز تناولی به قیمت 1875 پوند تعلق گرفت.

همچنین دو اثر دیگر از آثار نیکزاد نجومی و منوچهر یکتایی در این حراج حضور داشت که کمتر از قیمت اولیه پیشنهاد خوردند و به فروش نرسیدند. بیشترین نرخ فروش در بین آثار ایرانی نیز به اثر محمد احصایی، گرانترین اثر این دور از حراج بونامز تعلق گرفت.