فرشید ملکی

فرشید ملکی، هنرمند نقاش از نسل دوم هنرمندان نوگرای ایران، متولد سال ۱۳۲۲در تهران است. او از کودکی به نقاشی علاقمند شده بود و تحصیلات هنری را از هنرستان کمال‌الملک آغاز کرد. دوره‌ی کارشناسی گرافیک در دانشکده‌ی هنرهای تزئینی (دانشگاه هنر تهران) را در سال ۱۳۴۸به پایان رساند و پس از آن برای فرصت مطالعاتی سه‌ماهه‌ای که سازمان تلوزیون برای آشنایی او با تلوزیون انگلستان فراهم آورده بود، به لندن رفت و تحصیلات هنری را در آن‌جا ادامه داد. همزمان با انقلاب ۵۷ دوره‌ی تحصیلات تکمیلی در رشته‌ی نقاشی را در دانشگاه ردینگ انگلستان به پایان برد و به ایران بازگشت. ملکی تجربه‌ی تدریس در دانشگاه‌ فارابی، دانشگاه الزهرا و دانشگاه آزاد اسلامی را در کارنامه دارد و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران نیز بوده است. او با گالری‌های ایرانی همچون گلستان، آریا، هور، امکان و طراحان آزاد همکاری داشته و آثارش را بارها در خارج از ایران نیز به نمایش درآورده است. ملکی با دعوت روئین پاکباز به تالار ایران ملحق شد و نخستین کارنمای انفرادی (۱۳۴۷) آثارش را در همان تالار برگزار کرد. دومین کارنمای انفرادی او در سال ۱۳۵۲ در تالار قندریز برپا شد. الخاص در مطلبی که برای صفحه‌ی هنر کیهان نوشت این دوره آثار او را با توتم‌های افریقایی مقایسه کرد. ملکی در دوره‌های بعدی توتم‌ها را کنار گذاشت و از جریان‌های متمایل به هویت هنر ملی و «سنت‌گرایی نو» فاصله گرفت؛ آثار او فاقد ویژگی‌های مرسومی است که هم‌نسلان او از سنت هنری ایران وام می‌گرفتند. فرشید ملکی کارش را با آثار انتزاعی و تجربه کردن مواد و تکنیک‌های مختلف و ناآشنا آغاز کرد اما آن‌چه در سال‌های اخیر به شهرت فراوانش منجر شد، روی آوردن به نقاشی پیکرنگارانه‌ و شخصی بود که مورد توجه عمومی هم قرار گرفت. ملکی در این آثار با نمایش پیکره‌هایی که از جهات مختلف بر روی صفحه به نمایش درمی‌آمدند درک ما از خط افق را به پرسش گرفت و با به‌کارگیری ترکیبی از حیوانات در کنار پیکره‌های انسانی، مضامین و نگاه‌اش به جهان را نیز به نمایش گذاشت. ایمان افسریان، ملکی را «جزو معدود نقاش‌های ایرانی»می‌داند که «چندین بار به جرات سبکش را عوض کرده.» فریدون غفاری درمورد دوره‌های ابتدایی و متاخر سبکی ملکی می‌گوید: «شاید بتوان گفت که طراحی‌های آخر ملکی بیشتر مطابق با نیازهای درونی‌‌اش است بدون اینکه اصلا به نیازهای بیرونی فکر کند. یک‌سری آن‌هایی هستند که فارغ از گرایشات رایج روز مطابق با نیازهای درونی خود کار می‌کنند و یک‌سری آن‌هایی هستند که بیشتر با عوامل و شرایط بیرونی خودشان را هماهنگ می‌کنند. درمورد کارهای ملکی می‌توان گفت که کارهای ابتدایی‌اش با کارهای اخیرش یک‌ چنین تفاوتی، یا تغییر نگرشی دارد.»