کتاب «هنر و ارزش»، اثر جورج دیکی از آثار مهم در فلسفه‌ی هنر است که نظریه‌ی نهادی هنر را معرفی می‌کند و به بررسی ارزش هنری و تعریف هنر می‌پردازد. این کتاب یکی از منابع اصلی درک نظریه‌های مدرن هنر است و تعریفی دقیق‌تر و کاربردی‌تر از هنر ارائه دهد، تعریفی که بتواند در مواجهه با هنر معاصر، آثار مفهومی و حتی فرم‌های تجربی نوین نیز کارآمد باشد. در این یادداشت به معرفی این کتاب و ابعاد نظری آن خواهیم پرداخت.
مقدمه: اهمیت کتاب «هنر و ارزش»
کتاب «هنر و ارزش» یکی از متون کلیدی در فلسفه هنر مدرن و نظریه‌ی زیباشناسی به شمار می‌رود. این اثر به بررسی مفاهیم بنیادین هنر و ارزش هنری پرداخته و پاسخ‌هایی علمی به پرسش‌هایی مانند «چه چیزی یک اثر را به هنر تبدیل می‌کند؟» و «ارزش هنری چگونه سنجیده می‌شود؟» ارائه می‌دهد.
جورج دیکی، فیلسوف آمریکایی، در این کتاب دیدگاهی مبتنی بر جامعه و نهادهای هنری را ارائه می‌کند و نظریه‌هایی که صرفاً بر زیبایی یا تجربه‌ی زیبایی‌شناسانه تمرکز دارند را کنار می‌گذارد.
نظریه نهادی هنر از نگاه جورج دیکی
۱. هنر توسط نهادها تعریف می‌شود.
دیکی معتقد است یک شیء به تنهایی هنر نیست. جامعه‌ی هنری شامل موزه‌ها، گالری‌ها، هنرمندان و منتقدان است که تعیین می‌کند چه چیزی هنر محسوب می‌شود.
۲. اثر هنری برابر است با شیء به علاوه‌ی پذیرش نهادی
یک اثر زمانی هنر محسوب می‌شود که جامعه‌ی هنری آن را به رسمیت بشناسد ، به گفته دیکی: «هنر چیزی است که جامعه‌ی هنری آن را هنر بشناسد».
۳. اهمیت قصد هنرمند
نیت هنرمند در ایجاد اثر مهم است اما به تنهایی کافی نیست. بدون تأیید نهادی، یک اثر فاقد ارزش هنری است.
ارزش هنری در نظریه‌ی دیکی
- تفاوت ارزش هنری با ارزش اقتصادی و زیبایی‌شناسانه: ارزش هنری صرفاً به زیبایی یا قیمت اثر مربوط نمی‌شود.
- منشاء ارزش هنری: ارزش یک اثر از جایگاه و نقش آن در چارچوب نهادی هنر ناشی می‌شود.
- ضرورت پذیرش نهادی: حتی آثار زیبا با تکنیکی عالی، بدون پذیرش جامعه هنری، ارزش واقعی ندارند.
- بنابراین ارزیابی هنر باید بر اساس معیارهای اجتماعی و نهادی انجام شود نه صرفاً سلیقه‌ی شخصی.
تأثیر و نقد وارد بر نظریه دیکی
تأثیر مثبت
نظریه دیکی توضیح می‌دهد چرا برخی آثار هنری که در نگاه اول ساده یا عجیب به نظر می‌رسند، ارزشمند شناخته می‌شوند.
نقدها
این نظریه بیش از حد به جامعه‌ی هنری تکیه دارد و نقش تجربه‌ی فردی بیننده و هنرمند را کم‌رنگ می‌کند.
پرسش «چه کسی جامعه هنری را تعیین می‌کند؟» گاهی باعث پیچیدگی نظریه می‌شود.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
از نظر دیکی، سه نکته‌‌ی کلیدی درباره‌ی هنر و ارزش هنری وجود دارد:
- هنر پدیده‌ای نهادی و اجتماعی است، نه صرفاً زیبایی‌شناسانه یا ذاتی.
- ارزش هنری وابسته به پذیرش جامعه هنری است.
- اهمیت معیارهای دقیق و سیستماتیک برای شناخت و ارزیابی هنر ضروری است.
این کتاب برای هنرمندان، منتقدان و دیگر بازیگران بازار هنر مفید است تا به شناخت عمیق‌تری از مفهوم هنر و ارزش هنری دست یابند.