
مارکو گریگوریان، هنرمند، نقاش، معلم و مجموعهدار ایرانی-ارمنی، یکی از پیشگامان نقاشی نوگرای ایران بهشمار میرود. او در سال ۱۳۰۴ در کروپتکین روسیه متولد شد و دوران کودکی و نوجوانی پر از مهاجرت و تجربههای سخت زندگی، از تبریز تا اصفهان و تهران، او را با مفاهیم جابهجایی و آوارگی آشنا کرد. گریگوریان تحصیلات هنری خود را در کالج البرز و مدرسهی کمالالملک آغاز و سپس در آکادمی هنرهای زیبای رم زیر نظر روبرتو ملی ادامه داد. او سبک اکسپرسیونیسم را برگزید و انسان را محور اصلی آثارش قرار داد. با بازگشت به ایران، گریگوریان گالری استتیک را تأسیس کرد و به ترویج هنر نوگرای ایرانی کمک شایانی نمود. آثار خاکی و جفتوجورکاری او ترکیبی از مفاهیم شرقی و شیوههای مدرن غربی است، که در آنها هندسه، خاک و ماده، معنا و خاطره جمعی با هم تلفیق شدهاند. گریگوریان در نمایشگاهها و بیینالهای بینالمللی از جمله ونیز و نیویورک حضور داشت و آثارش در موزههای معتبر جهان از جمله موزه هنرهای مدرن نیویورک و موزه هنرهای معاصر تهران نگهداری میشوند. او با فعالیتهای آموزشی و تأسیس گروه آزاد نقاشان و مجسمهسازان، گریگوریان نسل جدیدی از هنرمندان نوگرا را پرورش داد و به عنوان پیشروی مدرنیسم ایرانی و هنرمندی آوانگارد شناخته میشود. مارکو گریگوریان در سال ۱۳۸۶ در ارمنستان چشم از جهان فروبست.
رزومه
تحصیلات و دورههای هنری
۱۳۱۹ نقل مکان به تهران در ۱۵ سالگی
۱۳۲۰–۱۳۲۷ تحصیل در کالج البرز و مدرسهی هنر کمالالملک
۱۳۲۹ تحصیل در آکادمی هنرهای زیبای رُم
۱۳۳۳ فارغالتحصیلی از آکادمی هنرهای زیبای رُم
نمایشگاهها و فعالیتهای هنری در اروپا
۱۳۳۰ نمایشگاه انفرادی گالری فیورانی رُم
۱۳۳۱ جایزهی اِنیت المپیاد فرهنگی جوانان رُم
۱۳۳۱ نمایشگاه گروهی «نمایشگاه بینالمللی هنر» مرکز ملی گردشگری رم
۱۳۳۲ رتبهی اول نقاشی و گرافیک نمایشگاه ملی دانشکدهها میلان
۱۳۳۲ نمایشگاه گروهی پالاتزو دِلِ اسپوسیتزیونی رُم
۱۳۳۲ نمایشگاه انفرادی گالری ریموند دانکن پاریس
۱۳۳۲ نمایشگاه انفرادی گالری شمارهی دو پینچو رُم
۱۳۳۴ بازگشت به رُم
۱۳۳۵ نمایشگاه گروهی «انتخاب هیئت داوران» ونیز
۱۳۳۵ نمایشگاه گروهی موزهی هنرهای مدرن کا-پِسارو ونیز
فعالیتها در ایران
۱۳۳۳ بازگشت به ایران و افتتاح گالری «ایستِتیک» تهران
۱۳۳۳ نمایشگاه انفرادی انجمن ایران و آمریکا تهران
۱۳۴۹ بازگشت به تهران و تدریس در دانشکدهی هنرهای زیبای تهران
۱۳۵۰ نمایشگاه انفرادی انجمن ایران و آمریکا تهران
۱۳۵۳ بنیانگذاری گروه نقاشان و مجسمهسازان مستقل تهران
۱۳۵۳ نمایشگاه گروهی «کارهای آبی» گروه هنرمندان مستقل تهران
۱۳۵۴ نمایشگاه گروهی «صدا و محیط» انجمن ایران و آمریکا
۱۳۵۴ نمایشگاه انفرادی گالری لیتو تهران
۱۳۵۶ نمایشگاه انفرادی گالری سامان تهران
۱۴۰۳ نمایشگاه انفرادی «مروری بر زندگی و آثار مارکو گریگوریان» موزهی هنرهای معاصر تهران
۱۴۰۳ نمایشگاه گروهی «چهار قلم، چهار افق از آزاد تا فردیت» گالری ماه تهران
۱۳۹۵ نمایشگاه انفرادی «آثار خاکی» پلاس ۲ تهران
۱۴۰۲ نمایشگاه گروهی «منتخب هنرمندان معاصر» آرتسنتر تهران
فعالیتها و نمایشگاهها در آمریکا
۱۳۴۱ نقل مکان به آمریکا و شروع دورهی جدید فعالیت هنری
۱۳۴۲ نمایشگاه گروهی «دعوت ۱۹۶۳» مرکز هنری واکِر مینهسوتا
۱۳۴۳ نمایشگاه گروهی «هنر خاکی» گالری جیسون نیویورک
۱۳۴۵ نمایشگاه گروهی «دستیافتههای اخیر ۱۹۶۶» موزه هنر مدرن نیویورک
۱۳۴۹ کسب مدال نقره در نمایشگاه بینالمللی نیویورک
۱۳۵۹ بازگشت به نیویورک
۱۳۵۹ تاسیس گالری آرشیل گورکی نیویورک
۱۳۶۰ نمایشگاه انفرادی گالری گورکی نیویورک
۱۳۶۴ نمایشگاه انفرادی گالری گورکی نیویورک
۱۳۹۰ نمایشگاه انفرادی «کارهای زمین» گالری لیلا هلر نیویورک
۱۴۰۲ نمایشگاه گروهی «داستانگو» گالری لیلا هلر نیویورک
۱۴۰۳ نمایشگاه گروهی «جهان سازان: هنرمند به عنوان معمار» گالری لیلا هلر نیویورک
فعالیتها و نمایشگاهها در ارمنستان و سایر کشورها
۱۳۶۸ نقل مکان به ارمنستان
۱۳۶۸ سفر به روسیه بازدید از مسکو و لنینگراد
۱۳۶۸–۱۳۶۹ نمایشگاه انفرادی در مسکو و لنینگراد
۱۳۷۰ نمایشگاه انفرادی «هنر خاکی» ایروان
۱۳۷۲ تأسیس «موزهی خاورمیانه» ایروان
۱۳۷۳ نمایشگاه گروهی «گذشته و حال ارمنستان» موزه بوخوم آلمان
۱۳۷۸ نمایشگاه گروهی «سیل آتش» نیکوزیا قبرس و عمان
۱۳۷۹ شرکت در بیینال گیومری (ارمنستان) و نمایشگاه گرجستان
۱۳۷۹ نمایشگاه گروهی «تغییرات قارهای» انجمن لودویگ آخن
۱۳۷۹ نمایشگاه انفرادی «کارهای هنر خاکی» گالری اُلد تفلیس
۱۳۸۰ نمایشگاه انفرادی «قالیهای ارمنی» موزه خاور نزدیک ایروان
۱۳۸۰ نمایشگاه گروهی «هنرهای معاصر ایرانی» مرکز باربیکن لندن
۱۳۸۰ نمایشگاه گروهی «هنرهای معاصر ارمنستان» گالری ملی ارمنستان
۱۳۸۰ نمایشگاه گروهی گالری گری آرت دانشگاه نیویورک
۱۳۸۱ نمایشگاه گروهی «میان کلمه و عکس: فرهنگ بصری مدرن ایران»
۱۳۸۱ خلق مجموعهی ۱۲ تابلوی ۶ در ۱۰ فوتی در دروازهی آشویتس
۱۳۸۲ نمایشگاه گالری گری نیویورک
۱۳۸۳ نمایشگاه انفرادی «مرور ۵۰ سال آثار هنرمند» موزه ملی هنر ایروان
۱۳۸۵ نمایشگاه گروهی «زندگیهای لایهلایهدار: هویت ارمنیهای ایران» گالری برونئی لندن
فیلم و نقشآفرینی سینمایی
۱۳۴۰ «گرگ صحرا» به کارگردانی سعید نیوندی
۱۳۴۱ «کلید» به کارگردانی محمود نوذری
۱۳۴۱ «آخرین گذرگاه» به کارگردانی خسرو پرویزی
۱۳۴۱ «طلای سفید» به کارگردانی جمشید شیبانی
۱۳۴۵ «شهر بزرگ» به کارگردانی رابرت اِکهارت
۱۳۵۱ «مردی در طوفان» به کارگردانی خسرو پرویزی
۱۳۵۵ «حرفهای» به کارگردانی قدرتالله بزرگی
موزهها و تأسیس گالری
۱۳۷۲ تأسیس «موزهی خاورمیانه» ایروان
۱۳۵۹ تأسیس گالری آرشیل گورکی نیویورک
درگذشت
۱۳۸۶ درگذشت در ایروان ارمنستان
نمایشگاهها و آرتفرهای معاصر
۱۳۹۵ نمایشگاه انفرادی «آثار خاکی» پلاس ۲ تهران
۱۳۹۸ آرتفر ابوظبی گالری لیلا هلر
۱۴۰۰ آرتفر آرت دبی گالری لیلا هلر
۱۴۰۱ نمایشگاه انفرادی گالری سحر بلوکی تورنتو
۱۴۰۲ آرت فر آرت دبی گالری لیلا هلر دبی
۱۴۰۲ نمایشگاه گروهی «منتخب هنرمندان معاصر» آرتسنتر تهران
۱۴۰۳ نمایشگاه گروهی «جهان سازان: هنرمند به عنوان معمار» گالری لیلا هلر نیویورک
۱۴۰۳ نمایشگاه گروهی «چهار قلم، چهار افق از آزاد تا فردیت» گالری ماه تهران
۱۴۰۴ نمایشگاه گروهی «ایران در پوسترها» گالری نیکولاس فلامل پاریس